प्राचीन मध्ययुगीन व आधुनिक काळातील मानवी संस्कृतीची जी ऐतिहासिक वाटचाल आहे. त्याचाच एक अविभाज्य भाग म्हणजे मानवी ऐतिहासिक वाटचाल आहे.