Abstract : शिवाजी महाराजांनी मराठा साम्राज्य निर्माण करताना अनेक जाती, धर्म, पंथीयाचेच संघटन केले नाही तर ज्यांच्या विरोधात ते लढत होते, त्यांना सुद्धा आपल्या आकर्षक व्यक्तिमत्वाने स्वत:च्या ध्येयप्राप्तीत सामावून घेतले होते.महाराजाचा लढा अन्यायी, अत्याचारी व दुष्ट प्रवृत्तीच्या राज्यकर्त्याबरोबर होता.